Aan de leden van de raad

van de gemeente

E r m e l o

Datum: 5 april 2016

Onderwerp: Kadernota 2017

Geachte leden,

Hierbij bieden wij u ter bespreking en vaststelling aan de Kadernota 2017.

Doen! en uitvoering geven aan de vele plannen die er liggen. Dat was en is een belangrijk uitgangpunt van ons college.

De foto op de kaft staat hiervoor symbool. Er wordt hard gewerkt aan de renovatie van het Raadhuisplein. En op de achtergrond staat het toekomstige Huis van Bestuur en Cultuur.

Aanpakken en uitvoeren. Daar staan wij voor. Daarbij oog hebbende voor nieuwe ontwikkelingen.

Uitvoering in 2017 en verder.

In het Coalitieakkoord 2014-2018 "Vertrouwen geven, verantwoordelijkheid nemen" schreven de drie coalitiepartijen onder het kopje "Doen!":

"De afgelopen jaren werd veel nieuw beleid (onder andere accommodatiebeleid, gemeentelijk verkeers- en vervoersplan, centrumontwikkeling, klimaatuitvoeringsbeleid en ouderenhuisvesting) in gang gezet. De drie partijen ChristenUnie, Progressief Ermelo en CDA Ermelo willen de komende 4 jaar, 2014-2018, vooral de nadruk leggen op concrete uitvoering van wat al in gang werd gezet. Er is veel te doen!"

en

"Op daadkrachtige wijze zullen we de komende jaren de nadruk leggen op uitvoering van eerder vastgesteld beleid en de nieuwe taken voor de gemeente. Dat zal zorgvuldig moeten gebeuren en nieuwe oplossingen zullen nodig zijn om onze doelen te realiseren. We moeten het immers met minder geld doen".

Het college werkt hier met kracht aan. In de afgelopen jaren zijn veel zaken verder uitgewerkt en voorbereid. In de komende periode staat de daadwerkelijke uitvoering gepland. De resultaten zijn duidelijk zichtbaar. Wij denken dan, zonder compleet te willen zijn, aan de centrumontwikkeling, de woningbouw Groevenbeek Noord, het Sociaal Domein met daarin de vormgeving en omvorming van de Wmo, organisatie van de Jeugdwet en het project reintegratie, het sportpark FC Horst, vitale vakantieparken, het Zuiveringskring Afvalwaterketen Plan (ZAP), het GVVP, het economische plan en Meerinzicht. Maar ook de voorbereiding voor de Westflank, sportcentrum Calluna, Het Tonselse Veld, Kerkdennen en de onderwijshuisvesting is opgestart. Ook de realisatie van de diverse taakstellingen binnen de huidige begroting heeft de volle aandacht.

Het begrotingsjaar 2017 is het laatste volledige jaar van deze raad en dit college. Een belangrijk jaar in de realisatie van het Coalitieakkoord 2014-2018. Het begrotingsjaar 2017 zal in het teken staan van de realisatie van het voorgenomen beleid. Deze Kadernota 2017 geeft daartoe de eerste richtingen aan.

Naast de focus op realisatie van voorgenomen beleid zetten wij in op het op gang brengen van een verandering van de rol van de overheid in het maatschappelijk functioneren. Een verandering van de rol van "zorgen voor" naar de rol van "zorgen dat" en "overlaten aan". Een ontwikkeling naar een regisserende en faciliterende overheid, die communiceert op basis van gelijkwaardigheid en waarvoor participatie en verbinden uitgangspunt van handelen is.

Het voorgenomen beleid en de concrete uitvoeringsacties zijn verwoord bij de speerpunten. In deze Kadernota 2017 zijn geen nieuwe speerpunten opgenomen. Wij verwachten dat een aantal speerpunten in de loop van 2016 volledig afgerond zal zijn. Gedacht kan worden aan de speerpunten Welstand, Beter Ermelo: Centrum, Begraafplaatsen en Brandweer.

Naast de weergave van de uitvoeringsacties 2017 geeft deze Kadernota 2017 ook de weergave van het financiële perspectief van Ermelo. Dit is de stand van eind maart 2016. Ermelo is en blijft een financieel gezonde gemeente. Daar kunnen wij trots op zijn, gezien de onzekere financiële jaren, de vele rijkskortingen, overhevelingen van rijkstaken en de eigen bezuinigingsrondes.

Met de Programmabegroting 2016-2019, rekening houdend met de uitkomsten van de septembercirculaire 2015, boden wij u een begroting aan die over alle jaren (2016-2019) sloot met een structureel overschot. Wij hebben u destijds toegezegd dat wij uiterlijk bij deze Kadernota 2017 met een bestedingsvoorstel voor dit overschot zouden komen.

In deze Kadernota 2017 hebben wij het financieel perspectief geactualiseerd. Hierin zijn alle begrotingswijzigingen tot en met de Tweede Bestuursrapportage 2016 (ultimo maart 2016) verwerkt. Daaruit blijkt dat wij nog steeds te maken hebben met een begrotingsoverschot. Echter er zit een aantal onderwerpen in de pijplijn die extra geld gaan vragen. In de tabel hieronder vindt u de onderbouwing. Hieruit blijkt dat als al deze onderwerpen in de begroting verwerkt worden, wij met ingang van 2020 op dit moment geen sluitende begroting meer hebben.

Dit wetende, en meenemende dat het begrotingsjaar 2017 het laatste volledige jaar is, willen wij de nadruk leggen op het afronden en in de besluitvormingssteigers zetten van de lopende majeure projecten en plannen.

Dit betekent dat wij geen voorstellen voor nieuw beleid doen in deze Kadernota 2017. Wel hebben wij op bladzijde 47 een opsomming opgenomen van onderwerpen, die naar verwachting de komende jaren (extra) geld zullen gaan vragen, maar nog niet in de cijfers zijn opgenomen. Deze onderwerpen zijn deels gestoeld op risico's en deels op ambitie.

De Kadernota 2017 is de basis voor de Programmabegroting 2017-2020. De uitkomsten zullen in de begroting worden verwerkt. De Programmabegroting 2017-2020 zal u in september 2016 worden aangeboden.

Financieel perspectief 2017-2021.

In deze Kadernota 2017 schetsen wij het nieuwe financiële perspectief van Ermelo. Uitgangspunt is daarbij de Programmabegroting 2016-2019, welke op 15 oktober 2015 door de raad is vastgesteld. Vervolgens zijn opgenomen de budgettaire uitkomsten van de Tweede en Derde Bestuursrapportage 2015, de Eerste en Tweede Bestuursrapportage 2016 en de budgettaire gevolgen van onderwerpen in de pijplijn. Dit geeft de nieuwe "dagkoers" weer van eind maart 2016. Het financieel perspectief ziet er thans als volgt uit:

Duidelijk is dat de budgettaire positie tot en met het begrotingsjaar 2019, door middel van de reserve Programmabegroting 2016-2019 budgettair sluitend is. In deze reserve resteert dan nog € 1,1 mln. De reservepositie van Ermelo is stabiel gebleven. In totaliteit is er nog een bedrag ter grootte van € 9,7 mln vrij te besteden. Vanaf het begrotingsjaar 2020 verwachten wij thans een bescheiden tekort. Indien noodzakelijk kan in de Programmabegroting 2017-2020 worden besloten om deze bedragen tijdelijk te dekken uit de reserves. Om uiteindelijk weer op een structureel en reëel sluitend meerjarenperspectief uit te komen. Er ligt nog een aantal ombuigingen "op de plank".

In hoofdstuk 3 lichten wij het financiële perspectief nader toe. Wij bouwen daar voort op de uitkomsten van de Programmabegroting 2016-2019, de bestuursrapportages en onderbouwen de onderwerpen in de pijplijn. Tevens geven wij inzicht in de verwachte budgettaire ontwikkelingen/risico's en geven wij een rapportage over de realisatie van de huidige taakstellingen in de begroting. Die bedragen thans nog gemiddeld € 3 mln op jaarbasis. Ook geven wij u inzicht in de reservepositie van Ermelo en rapporteren wij over de voortgang van de ombuigingen "op de plank".

Provinciaal toezicht.

Ermelo is een financieel gezonde gemeente en dat moet zo blijven. Dat vraagt voortdurend onze aandacht. De provincie Gelderland heeft ons bij brief van 27 januari 2016 medegedeeld dat Ermelo ook in 2016 in aanmerking komt voor het repressief toezicht. Dat is de minst belastende vorm van toezicht, het is toezicht achteraf. De provincie oordeelde dat de Programmabegroting 2016-2019 structureel en reëel in budgettair evenwicht is. Deze brief heeft voor de raad ter inzage gelegen. Dit bevestigt ons beeld dat wij de financiën op orde hebben.

Op 22 maart 2016 hebben wij van de provincie Gelderland de begrotingsbrief 2017-2020 ontvangen. In deze brief vraagt de provincie aandacht voor de onderwerpen toezichtcriteria, bezuinigingsmaatregelen, financiële kengetallen, eenmalige baten en lasten, onderzoek onderhoud kapitaalgoederen, decentralisaties Sociaal Domein, Precariobelasting en vluchtelingen en statushouders. In zijn algemeenheid concludeert de provincie dat zij in de begrotingen 2016 van de Gelderse gemeenten voor het eerst sinds de crisis zag dat er minder druk op de financiën stond. Er blijft echter reden tot zorg. De provincie constateert dat de financiële buffers bij veel gemeenten zijn gekrompen, terwijl de risico's (met name bij Sociaal Domein en rijksbezuinigingen) zijn toegenomen.

Wij zullen deze begrotingsbrief meenemen bij het opstellen van de Programmabegroting 2017-2020. Hij ligt voor u ter inzage bij deze Kadernota 2017.

Kadernota 2017.

Voor u ligt thans de Kadernota 2017. Deze kadernota is het startdocument voor de begrotingscyclus 2017-2020. Het is voor de raad het belangrijkste moment om richtinggevend de Programmabegroting 2017-2020 te bepalen door:

• algemene beschouwingen te houden;
• richtinggevende prioriteiten te stellen;
• eigen initiatieven te nemen door middel van voorstellen, moties en amendementen;
• te reageren op de conceptvoorstellen van het college.

Deze Kadernota 2017 is als volgt opgebouwd:

• Hoofdstuk 1 Aanbiedingsbrief.

  Deze aanbiedingsbrief dient als leefwijzer en samenvatting van het boekwerk Kadernota 2017.

• Hoofdstuk 2 Programma's.

Dit hoofdstuk is opgebouwd naar programma's en vervolgens naar speerpunten. Onder de speerpunten is allereerst opgenomen "wat willen we bereiken". Hierbij is kort het doel van het speerpunt verwoord en is opgenomen de bijbehorende tekst uit het Collegeprogramma 2014-2018. Ten tweede is opgenomen "Wat gaan we daarvoor doen". Hierbij is verwoord de planning 2017 en verder. Dit betreft de belangrijkste bestuurlijke acties 2017. Het gaat dus niet over de bestaande (dagelijkse) uitvoering.

• Hoofdstuk 3 Financieel perspectief.

  In dit hoofdstuk wordt de financiële positie van Ermelo toegelicht. Daarbij wordt aandacht geschonken aan onderwerpen als de budgettaire uitkomst Programmabegroting 2016-2019, de nadien door de raad geautoriseerde Bestuursrapportages 2015 en 2016 en de budgettaire gevolgen van onderwerpen in de "pijplijn". Dit geeft bij elkaar het nieuwe financiële perspectief van Ermelo. Daarnaast is een opsomming opgenomen van onderwerpen die in de komende jaren mogelijk (extra) budget gaan vragen, is een rapportage opgenomen van de voortgang van nog niet gerealiseerde taakstellingen in de huidige begroting, de reservepositie van Ermelo en tenslotte van de voortgang van het Ombuigingstraject 2015-2016 "op de plank". Feitelijk geeft dit hoofdstuk de budgettaire startpositie weer van de Programmabegroting 2017-2020.

• Hoofdstuk 4 Financieel-technische uitgangspunten Programmabegroting 2017-2020. Onderdeel van de kaderstelling zijn ook de financieel-technische uitgangspunten. Deze moeten door deraad bepaald worden, waarna zij verwerkt worden in de Programmabegroting 2017-2020. Dit betreft deuitgangspunten met betrekking tot ontwikkelingen inzake de belastingdruk, lonen, prijzen, volumes, subsidies, GR's, rente en Grondbeleid. Basis hiervoor is de door ons op 8 maart 2016 vaststelde nota Onderzoek stelposten indexatie. Tevens wordt de actualiteitswaarde van de beleidsnota's, gebaseerd op de Financiële verordening gemeente Ermelo, beoordeeld.

Deze Kadernota 2017 richt zich volledig op de plannen en het budgettaire perspectief voor 2017. Deze kadernota rapporteert niet over het lopende jaar 2016 en is ook geen begrotingswijziging. Daarvoor dienen thans de bestuursrapportages, waarvan u er in 2016 een achttal zal ontvangen. Ook de eventuele bestemming van het rekeningsaldo over 2015 heeft dus geen plaats meer in deze kadernota.

Ten slotte.

Wij stellen deze Kadernota 2017 in handen van de agendacommissie van de raad. Tevens stellen wij voor om de behandeling door de raad te laten plaatsvinden op 12 mei 2016 (commissie bestuur en middelen) en op 26 mei 2016 (besluitvormend in de raad).

Bij de behandeling van deze Kadernota 2017 stelt u de kaders voor de nieuwe Programmabegroting 2017-2020 en kunt u uw wensen en aandachtspunten voor de komende jaren aangeven. Wij verzoeken u akkoord te gaan met de Kadernota 2017 en deze vast te stellen.

Wij vragen u gedetailleerde en technische vragen voorafgaand aan de behandeling van de Kadernota 2017 in de commissie bestuur en middelen te stellen aan de heer B. van Beek (coördinator team Financiën / tel. 0341 56 72 71 / e-mail: b.vanbeek@ermelo.nl). Hij is graag bereid deze Kadernota 2017 aan u toe te lichten.

Het college van burgemeester en wethouders van Ermelo,

A.M. Weststrate,                                 A.A.J. Baars,

secretaris,                                          burgemeester,

Met ingang van de Beleidsinhoudelijke Programmabegroting 2015-2018 werkt Ermelo met een nieuwe programma-indeling. Onder deze programma's hangen de speerpunten, zoals deze zijn opgenomen in het Collegeprogramma 2014-2018.

Ermelo kent thans vier programma's, te weten:

• Ruimte & Infrastructuur;
• Samenleven;
• Economie;
• Bestuur & Dienstverlening.

Bij elk programma is aangegeven:

• de desbetreffende raadscommissie;
• de betrokken portefeuillehouders;
• de speerpunten;
• de producten.

Vervolgens is per speerpunt aangegeven:

• Wat willen we bereiken.
  Dit bestaat uit een korte beschrijving van het doel van het speerpunt en de bijbehorende tekst uit het Collegeprogramma 2014-2018.
• Wat gaan we daarvoor doen.
  Dit is met name de planning van de concrete acties 2017 en verder.